पहिल्या प्रकरणाचे नाव परिभाषा असून त्यात कोष्टके दिली आहेत. १२-१२ व्या शतकात चालू असलेल्या नाण्यांचे कोष्टक, सुवर्ण तोलण्याची मापे, लांबीची परिमाणे, धान्य परिमाणे, वेळेची परिमाणे, संख्यास्थान यांची माहिती देणारे संस्कृत श्लोक आहेत.
प्रीतिं भक्तजनस्य यो जनयते विघ्नं विनिघ्नन् स्मृतः ।
तं वृंदारकवृंदवंदितपदं नत्वा मतंगाननम् ॥
पाटीं सद् गणितस्य वच्मि चतुरप्रीतिप्रदां प्रस्फुटाम् ।
संक्षिप्ताक्षरकोमलामलपदैर्लालित्यलीलावतीम् ॥१॥
वराटकानां दशकद्वयं यत् सा काकिणी ताश्च पणश्चतस्रः ।
ते षोडश द्रम्म इहावगम्यो, द्रम्मैस्तथा षोडशभिश्च निष्कः ॥२॥
तुल्या यवाभ्याम् कथितात्र गुञ्जाः। वल्लस्त्रिगुञ्जो धरणं च तेऽष्टौ ॥
गद्याणकस्तद्द्वयमिन्द्रतुल्यैः । वल्लैस्तथैको घटकः प्रदिष्टः ॥३॥
दशार्धगुंजं प्रवदन्ति माषं । माषाव्हयैः षोडशभिश्च कर्षम् ॥
कर्षैश्चतुर्भिश्च पलं तुलाज्ञाः । कर्षं सुवर्णस्य सुवर्णसंज्ञम् ॥४॥
यवोदरैरङ्गुलमष्टसंख्यैः । हस्तोऽङ्गुलैः षड्गुणितैश्चतुर्भिः ॥
हस्तैश्चतुर्भिर्भवतीह दण्डः । क्रोशः सहस्रद्वितयेन तेषाम् ॥५॥
स्याद्योजनं क्रोशचतुष्टयेन । तथा कराणां दशकेन वंशः ॥
निवर्तनं विंशतिवंशसंख्यैः । क्षेत्रं चतुर्भिश्च भुजैर्निबद्धम् ॥६॥
हस्तोन्मितैः विस्तृतिदैर्घ्यपिण्डैः । यद् द्वादशास्त्रंघनहस्तसंज्ञम् ॥
धान्यादिके यत् घनहस्तमानम् । शास्त्रोदिता मागधखारिका सा ॥ ७॥
द्रोणस्तु खार्याः खलु षोडशांशः । स्यादाढको द्रोणचतुर्थभागः ॥
प्रस्थश्चतुर्थांश इहाढकस्य । प्रस्थांघ्रिराद्यैः कुडवः प्रदिष्टः ॥८॥
पादोनगद्याणकतुल्यटंकैः । द्विसप्ततुल्यैः कथितोऽत्र शेरः ॥
मणाभिधानं खयुगैश्च शेरैः । धान्यादिमानेषु तुरुष्कसंज्ञाः ॥९॥
शेषा कालादिपरिभाषा लोकप्रसिद्धा ज्ञेया ॥१०॥
